Mijn opvattingen en belevenissen als mantelzorger - Margreet van der Voort
Column 24 - WMO Postcode Loterij
De Wet Maatschappelijke Ondersteuning, en bijbehorend
budget, valt sinds 2015 onder de verantwoordelijkheid van de gemeenten. Iedere
gemeente mag dus op zijn eigen manier ondersteuning organiseren gericht op
participatie en zelfredzaamheid. Voordeel zou zijn dat er lokaal beter maatwerk
geleverd kan worden. In de ene gemeente heb je bv. een WMO-loket en in een
andere gemeente vind je sociale wijkteams.
Niet alleen de aanvliegroute verschilt per gemeente, ook
de inzet van de ondersteuning kent vele onderlinge verschillen in toewijzing en
uitvoering. Een gemeente mag namelijk naar eigen inzicht het beleid vormgeven. De
mate van ondersteuning is dus afhankelijk van het geografische postcodegebied
waarin je woont. Dit vind ik onbegrijpelijk, ondoorzichtig en vooral ongewenst.
Het gaat er dus niet meer alleen om wát je nodig hebt, maar ook over wáár je
woont.
Of het nu gaat over het toewijzen van hulpmiddelen, de
hoogte van een eigen bijdrage, het PGB of het inzetten van
vervoersvoorzieningen. Op alle onderdelen van de WMO zijn verschillen te
ontdekken. Het effect hiervan is dat de transparantie van deze regelgeving ver
te zoeken is. Geen duidelijke voorzieningen, maar veel lokale kleuring en
willekeur verpakt als maatwerk. Zo ook voor de mantelzorger. Het is toch raar
dat je als mantelzorger in de ene gemeente 200 euro ontvangt en dat je in de
andere gemeente een bos bloemen krijgt? Dat de ene gemeente je op cursus wil
sturen en de andere gemeente je een high-tea aanbiedt? Of dat je in de ene
gemeente 8 uur moet mantelzorgen en in de andere 16 uur om überhaupt in
aanmerking te kunnen komen voor de blijk van waardering. Wat overeenkomt is dat
er bijna nergens naar onze behoeftes wordt gevraagd, dat de ondoorzichtigheid
alleen maar groter wordt en dat de procedures steeds complexer worden. De
ondersteuning wordt vormgegeven door gemeentelijke lokale afdelingen, maar
lijkt steeds verder af te staan van de echte bedoeling.
Dat de decentralisatie zou leiden tot verschillen tussen
gemeenten was vooraf bekend en dat werd ook wenselijk geacht vanwege lokale
cultuuraspecten en maatwerk voor de burgers. Maar het ontbreken van een
ondergrens en basis richtlijnen zorgt voor onverklaarbare en onwenselijke
verschillen. Daarnaast heeft de decentralisatie zoveel ruimte gekregen voor
lokale interpretatie dat het schuurt met het gelijkheidsbeginsel van behoorlijk
bestuur uit onze grondwet. Het gelijkheidsbeginsel zegt dat iedere burger
gelijke rechten en een gelijke behandeling heeft in gelijke gevallen. De ruimte
zit natuurlijk in ‘gelijke gevallen’, want iedere situatie is uniek. Maar toch
klopt het voor mij niet. Want als ik verhuis en verander van postcode dan blijf
ik een gelijk geval, maar krijg een andere behandeling en andere ondersteuning.
Het wordt tijd dat deze willekeur wordt afgeschaft en dat we niet langer
afhankelijk zijn van deze WMO-postcode-loterij!